ΟΙ ΝΗΣΤΕΙΕΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Υπάρχουν δύο είδη νηστείας. Η μια λέγεται Ευχαριστιακή Νηστεία και η άλλη Ασκητική Νηστεία.

Η Ευχαριστιακή Νηστεία, δηλ. η προπαρασκευαστική νηστεία για την Θεία Κοινωνία, περιλαμβάνει την απόλυτη αποχή από κάθε τροφή από τα μεσάνυκτα μέχρι και μετά της μεταλήψεως της Θείας Κοινωνίας. Η Θεια Ευχαριστία να είναι η πρώτη τροφή που περνά στο στόμα μας πριν από άλλες τροφές.

Η Ασκητική Νηστεία περιλαμβάνει διάφορες κανόνες σύμφωνα με την ημέρα και νηστεία που τηρούμε.  

Εκτός από τις Τετάρτες και Παρασκευές που είναι γενικά μέρες Νηστείας, υπάρχουν τέσσαρες κύριες νηστείες στο εκκλησιαστικό έτος.  
 

1) Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, η οποία είναι 40 μέρες συν τη Μεγάλη Εβδομάδα. Πριν από την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, έχουμε την εβδομάδα της Τυρινής η οποία μας προετοιμάζει για την Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Κατά την εβδομάδα αυτή δεν επιτρέπεται κρεοφαγία, αλλά επιτρέπονται τα αυγά, τυριά, και όλα τα γαλακτερά προϊόντα, επίσης και ψάρια. Όταν αρχίζει η Μεγάλη Τεσσαρακοστή με τη Καθαρά Δευτέρα, αρχίζουμε με Απόλυτη Νηστεία που σημαίνει ότι δεν επιτρέπεται καμιά τροφή να εισέλθει του στόματος. Γι' αυτούς που έχουν τη δύναμη να τηρήσουν αυτή την πολύ αυστηρή νηστεία, θα έχουν μόνο δύο γεύματα στις πρώτες πέντε μέρες. τη Τετάρτη και Παρασκευή απόγευμα μετά την Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων. Στην πράξη, αυτός ο κανόνας τηρείται μόνο στα μοναστήρια, αλλά πολύς κόσμος τηρεί την απόλυτη νηστεία την πρώτη μέρα. Αν κάποιος δεν έχει τη δύναμη να τηρήσει την απόλυτη νηστεία, μπορεί το απόγευμα να πάρει λίγο τσάι η χυμό. 

Με τις άλλες καθημερινές μέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τηρούμε Αυστηρή Νηστεία,  δηλ. επιτρέπονται τα όσπρια και λάχανα μαγειρεύοντας τα μόνο με νερό και άλας. Επίσης επιτρέπονται τα φρούτα, ψωμί, μέλι και ξυρούς καρπούς. Στην πράξη, επιτρέπεται και η μαργαρίνη από φυτό-έλαια ως επίσης η ταραμοσαλάτα και το χαβιάρι. Σωστό είναι να τρώμε μόνο ένα γεύμα τη ημέρα και αυτό το απόγευμα. Δεν έχει περιορισμούς στην ποσότητα που χρειάζεται ο καθένας. Τα Σαββατοκύριακα επιτρέπεται  Οίνο και Έλαιο. Όταν επιτρέπεται κρασί και ελαιόλαδο επιτρέπονται επίσης χταπόδια, καλαμάρια και γενικά όλα τα είδος οστρακοειδής.

Στη Εορτή του Ευαγγελισμού 25 Μαρτίου και τη Κυριακή των Βαΐων τρώμε Ψάρι.  
 2) Νηστεία Αγίων Αποστόλων η οποία διαφέρει κάθε χρόνο στη διάρκεια ημερών και υπολογίζεται ανάλογα με το πότε είναι το Πάσχα. Αν το Πάσχα πέσει αρχές το Απριλίου, τότε η νηστεία διαρκεί έως 4 εβδομάδες, αλλά αν πέσει αρχές του Μαΐου, τότε η νηστεία μπορεί να είναι μόνο 2 η 3 μέρες και κάποτε ούτε αυτό. Αρχίζει 8 εβδομάδες μετά το Πάσχα, τη Δευτέρα μετά την Εορτή των Αγίων Πάντων και τελειώνει στις 28 Ιουνίου, τη παραμονή της Εορτής των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Κατά την νηστεία αυτή, επιτρέπεται το κρασί,  ελαιόλαδο και ψάρια εκτός της Τετάρτης και Παρασκευής.

3) Νηστεία Δεκαπενταυγούστου:  Η νηστεία αυτή διαρκεί  14 μέρες, από την 1η μέχρι και τη 14η Αυγούστου. Κατά τη νηστεία αυτή επιτρέπεται το λάδι και το κρασί μόνο το Σάββατο και Κυριακή. Σε όλες τις άλλες μέρες τηρούμε Αυστηρή Νηστεία.  Στις 6 Αυγούστου, Εορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, επιτρέπεται το ψάρι.   4) Νηστεία των Χριστουγέννων:   Η νηστεία αυτή αρχίζει στις 15 Νοεμβρίου και τελειώνει στις 24 Δεκεμβρίου, παραμονή της Εορτής της Γέννησις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Γενικά, κατά την νηστεία αυτή, επιτρέπεται το λάδι, το κρασί και το ψάρι κάθε μέρα εκτός της Τετάρτης και Παρασκευής, αλλά υπάρχουν τοπικές παραδόσεις που καθορίζουν την ημερομηνία έναρξης και λήξης της ψαροφαγίας. Π.χ. Στην Κύπρο αρχίζει η ψαροφαγία στις 21 Νοεμβρίου, Εορτή των Εισοδίων της Παναγίας και τελειώνει στις 12 Δεκεμβρίου, Εορτή του Αγίου Σπυρίδωνος. Στην Ελλάδα, η τελευταία ημέρα για ψάρι είναι στις 17 Δεκεμβρίου. Άλλες τοπικές παραδόσεις επιτρέπουν ψάρι μόνο Σάββατο και Κυριακή μέχρι τις 12 ή 17 Δεκεμβρίου και άλλες επιτρέπουν το ψάρι από την αρχή της νηστείας μέχρι και την τελευταία μέρα εκτός της Τετάρτης και Παρασκευής.

ΑΛΛΕΣ ΜΕΡΕΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ

1) 5  Ιανουαρίου - Παραμονή της Εορτής των Θεοφανίων

2) 29 Αυγούστου - Μνήμη της Αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου.

3) 14 Σεπτεμβρίου - Εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.

ΜΕΡΕΣ ΚΑΤΑΛΥΣΗΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ

Μέρες κατάλυσης νηστείας και τις Τετάρτες και Παρασκευές επιτρέπεται στις εξής περιπτώσεις:

1) Από τις 25 Δεκεμβρίου μέχρι τις 4 Ιανουαρίου.

2) Την πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου - Την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου μέχρι την Κυριακή του Ασώτου. 

3) Την τρίτη εβδομάδα του Τριωδίου - Την εβδομάδα της Τυρινής μέχρι την Κυριακή της Τυρινής. Κατά την εβδομάδα αυτή δεν επιτρέπεται κρεοφαγία, αλλά επιτρέπονται τα αυγά, τυριά, και όλα τα γαλακτερά προϊόντα, επίσης και ψάρια.

4) Την εβδομάδα της Διακαινησίμου - Από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι την Κυριακή του Θωμά.

5) Την εβδομάδα του Αγίου Πνεύματος  - Από την Κυριακή της Πεντηκοστής μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων.