ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ

Του πρεσβυτέρου Πέτρου Γιατρά

Αγαπητοί μου αδελφοί, ‘Πεντηκοστὴν ἑορτάζομεν, καὶ Πνεύματος ἐπιδημίαν, καὶ προθεσμίαν ἐπαγγελίας, καὶ ἐλπίδος συμπλήρωσιν’. Οι μαθητές του Χριστού, κατά το Άγιο Πάθος Του, βιώνουν τον φόβο, τον τρόμο, την εγκατάλειψη. Έχουν κλειστεί ο καθένας στον εαυτό του και αναλογίζονται ότι όλα αυτά που έζησαν με τον Διδάσκαλό τους, τις διδασκαλίες, τα θαύματα, ακόμα και αυτή την καθημερινότητα που είχαν μαζί Του, ίσως

όλα αυτά τελείωσαν με τον σταυρικό θάνατο. Και τώρα τι θα κάνουν; Πως θα πορευθούν, αφού είναι στιγματισμένοι ως μαθητές Του;!

Σε όλο αυτό τον πανικό και την αγωνία που επικρατεί, οι μαθητές έχουν κρατήσει στην καρδιά τους και εφαρμόζουν πιστά, κάτι το οποίο ο Χριστός τους είπε λίγο πριν το Πάθος Του : ‘Μείνετε ενωμένοι και πιστεύετε σε μένα και εγώ θα είμαι μαζί σας’. Αλλά και στην λεγομένη αρχιερατική προσευχή, πάλι, ο Χριστός προσεύχεται στο Θεό-Πατέρα :  «Πάτερ άγιε, τήρησον αυτούς εν τω ονόματί σου ω δέδωκάς μοι, ίνα ώσιν εν καθως ημείς». Έτσι, οι μαθητές μένουν μαζί, ‘αλλήλων τα βάρη βαστάζοντες’ και αναμένοντας χωρίς να ξέρουν ακριβώς τι, έχοντας όμως πίστη στο Θεό.

Όλο αυτό το αρνητικό σκηνικό, ανατρέπεται με την Ανάσταση του Κυρίου, όπου εμφανίζεται ενώπιόν τους, συναγελάζεται μαζί τους, τους ενθαρρύνει, τους ενδυναμώνει στην πίστη, αλλά και πάλι, όλο αυτό δεν θυμίζει το παρελθόν. Πλέον, ο Χριστός δεν είναι μαζί τους όπως πριν. Δεν είναι όλη την ώρα μαζί, έρχεται και φεύγει πάλι και αυτό επαναλαμβάνεται για σαράντα ημέρες. Και καθώς γίνεται η Ανάληψη, οι μαθητές κοιτάζουν έκθαμβοι και θαυμάζουν το γεγονός. Και καθώς αυτό ολοκληρώνεται, πάλι λυπούνται και παραπονιούνται ότι έμειναν ορφανοί. Αμέσως όμως δύο άγγελοι τους επαναφέρουν στην τάξη λέγοντάς τους να μη λυπούνται, αφού ο ίδιος ο Χριστός, τους υποσχέθηκε πως θα τους στείλει τον άλλο Παράκλητο και μέσω Αυτού, θα είναι ενωμένοι μέχρι το τέλος.

Ας αφήσουμε, όμως αδελφοί μου σε αυτό το σημείο, τον Απόστολο Παύλο να αφηγηθεί τη συνέχεια : ‘Καὶ ἐν τῷ συμπληροῦσθαι τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς ἦσαν ἅπαντες οι Απόστολοι ὁμοθυμαδὸν ἐπὶ τὸ αὐτό. Καὶ ἐγένετο ἄφνω ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἦχος ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας, καὶ ἐπλήρωσεν ὅλον τὸν οἶκον οὗ ἦσαν καθήμενοι· καὶ ὤφθησαν αὐτοῖς διαμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός, ἐκάθισέ τε ἐφ᾿ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν, καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος ῾Αγίου, καὶ ἤρξαντο λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι.’ 

Με αυτή τη Θεοφάνεια, ιδρύεται η Εκκλησία του Χριστού. Όλο το σωτηριολογικό και λυτρωτικό έργο του Χριστού, με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές, παίρνει εντός εισαγωγικών ‘σάρκα και οστά’, γίνεται Σώμα Χριστού, έτοιμο πλέον να φανερωθεί, να αποκαλυφθεί στα πέρατα της οικουμένης και να καλέσει πάντας εις ενότητα εν Χριστώ Ιησού. Μα ποιοι θα επωμιστούν αυτό το βαρύ φορτίο; Οι μαθητές του Κυρίου, οι οποίοι από αυτή η στιγμή καλούνται Απόστολοι, καθώς αυτή τη στιγμή της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος εκκεντρίζονται στο Σώμα της Εκκλησίας, το Πνεύμα φωλιάζει στις καρδιές τους και ενεργοποιεί τα χαρίσματά τους, τα οποία οι Απόστολοι οικειοθελώς δεν τα κρατούν για τον εαυτό τους, αλλά τα θέτουν στην υπηρεσία της Εκκλησίας αυτοστιγμεί.

Θα αναρωτηθεί όμως κανείς, τι πραγματικά αυτή η εορτή, η οποία μάλιστα χαρακτηρίζεται και ως γενέθλιος ημέρα της Εκκλησίας, μπορεί κάτι να δώσει ή να πει στο χριστιανό του σήμερα;!

Εκείνο που ιδιαίτερα διακρίνει το γεγονός της Πεντηκοστής και ενδιαφέρει τον άνθρωπο κάθε εποχής, είναι το γνώρισμα της πληρότητας στον παρόντα κόσμο. Με όσα συνέβησαν την ημέρα εκείνη, ολοκληρώθηκε στον κτιστό άνθρωπο η αποκάλυψη του ακτίστου Θεού ως τριαδικού. Αυτή ξεκίνησε από την αποκάλυψη του Πατρός στην Παλαιά Διαθήκη, συνεχίστηκε με την αποκάλυψη του Υιού στην Καινή Διαθήκη και ολοκληρώθηκε με τη αποκάλυψη του Αγίου Πνεύματος την ημέρα της Πεντηκοστής. Τότε οι απόστολοι έφθασαν στο τέλειο σημείο ανθρωπίνης θεογνωσίας. Γνώρισαν το Άγιο Πνεύμα όχι απλώς με τις ενέργειές του, αλλά ως αληθινό πρόσωπο, ως ιδιαίτερη υπόσταση του Θεού και συγχρόνως ομοούσιο με τον Πατέρα και τον Υιό, «τον άλλον Παράκλητον...ίνα μένη εις τον αιώνα» μαζί τους (Ιω. 14,16). Ωδηγήθηκαν από το άγιο Πνεύμα «εις πάσαν την αλήθειαν», όπως τους είχε υποσχεθεί ο Χριστός (Ιω. 16,13). Την ημέρα εκείνη απέκτησαν την τέλεια εμπειρία της αποκαλύψεως του εν Τριάδι Θεού. Το πλήρωμα της αποκαλύψεως του αληθινού Θεού ως τριαδικού κατά την ημέρα της Πεντηκοστής συνδέεται και με την ολοκλήρωση της διαδικασίας της πνευματικής μας θεραπείας. Είναι γνωστό ότι ο άνθρωπος πλάστηκε από τον εν Τριάδι Θεό υγιής στο σώμα και στην ψυχή. Η παρακοή του όμως σ’ Εκείνον, τον οδήγησε να συμπεριφέρεται εντελώς αφύσικα, να ενεργή έξω από τη φύση του. Επειδή αυτή την ασθένεια του ανθρώπου δεν μπορεί κανείς να την θεραπεύσει, παρά μόνον αυτός που το δημιούργησε, γι’ αυτό το κύριο έργο του Υιού του Θεού, που έγινε και τέλειος άνθρωπος, είναι να θεραπεύσει τον πεπτωκότα και ασθενούντα άνθρωπο. Η διαδικασία αυτή της πνευματικής θεραπείας του ανθρώπου από το Θεό, είναι σταδιακή και περνά από τα τρία γνωστά στάδια, τα οποία επισημαίνουν οι άγιοι πατέρες. Δηλαδή, από την κάθαρση, το φωτισμό και τη θέωση. Τέλεια πνευματική θεραπεία σημαίνει να φθάσει ο άνθρωπος στην ένωση με το Θεό, στη θέωση. Η θεραπευτική επέμβαση του Θεού ξεκινά με την αποκάλυψή του στους προφήτες. Συνεχίζεται με την ενανθρώπισή του, με τα σημεία, με το πάθος, με την ανάσταση, με την ανάληψη, και ολοκληρώνεται με την Πεντηκοστή. Στο γεγονός της Πεντηκοστής υπάρχει το πλήρωμα της θεώσεως. Κατά τον άγιο Γρηγόριο το Παλαμά, αυτή η ίδια η Πεντηκοστή υπήρξε «η ανώτατη κατάσταση μιας απορρήτου και θείας ενώσεως ή θεώσεως» (Γρηγορίου του Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, 3,1,36). Όπως παρατηρεί ο μακαριστός π. Ιωάννης Ρωμανίδης, «η θέωση στη Παλαιά Διαθήκη είχε προσωρινό χαρακτήρα, αφού δεν είχε καταργηθεί ο θάνατος, ενώ η θέωση στην Καινή Διαθήκη έχει σταθερότητα λόγω της τεθεωθείσης ανθρωπίνης φύσεως στον Ιησού Χριστό και της νίκης επί του θανάτου... Οι προφήτες έβλεπαν το άκτιστο φως, αλλά δεν υπήρχε το σώμα του Χριστού...οι μαθηταί στη Μεταμόρφωση έβλεπαν το άκτιστο φως να προέρχεται από το σώμα του Χριστού, αλλά αυτοί βρίσκονταν έξω από το σώμα... Στην Πεντηκοστή οι απόστολοι είδαν το άκτιστο φως μέσα από το σώμα του Χριστού, αφού και οι ίδιοι αποτελούσαν πλέον μέλη του δοξασμένου σώματός του» (Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου Ιεροθέου, Εμπειρική Δογματική, τ. Α, σσ. 324 και 327). Τελικά, με το γεγονός της Πεντηκοστής, μας δίνεται ἡ δυνατότητα να φθάσουμε στο «καθ’ ομοίωσιν», πού είναι ὁ τελικός καί ύψιστος σκοπός της υπάρξεώς μας. Έτσι ολοκληρώνεται ἡ πνευματική μας θεραπεία, η αναγέννησή μας. «Με το Άγιο Πνεύμα τα πάντα γίνονται στον άνθρωπο καινούργια. Τα δώρα που έλαβε η ανθρώπινη φύση του Χριστού γίνονται δικά μας δώρα. Ο άνθρωπος αναγεννάται ολόκληρος» (π. Αντωνίου Αλεβιζοπούλου, ΗΟρθοδοξία μας, σ. 237).

Όλα τα παραπάνω, μα περισσότερο απ’ όλα την αποκατάσταση της πνευματικής μας υγείας εν Χριστώ και τα στάδια της Θεώσεως και της πραγματικής ένωσής μας με τον Ένσαρκο Λόγο του Θεού εν Πνεύματι Αγίω, μπορούμε να τα επιτύχουμε μόνο εντός της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Δυστυχώς, κάποιοι στις μέρες μας, κληρικοί και λαϊκοί, αποκόπτονται από το Σώμα της Εκκλησίας, από το Σώμα του Χριστού, για λόγους και σκοπούς που οι ίδιοι μόνο γνωρίζουν, έχοντας ως πρόφαση, ότι αυτοί κατέχουν την ‘αλήθεια’ και μπορούν να σώσουν την Εκκλησία και τον λαό του Θεού από την πλάνη. Και είναι αυτό από μόνο του πολύ λυπηρό. Οι ίδιοι, όμως, αυτοί, δεν σταματούν και δεν περιορίζουν το κακό μόνο στον εαυτό τους, αλλά τραβούν αρκετούς ανθρώπους με το μέρος τους, αποκόπτοντάς τους από την Εκκλησία, χωρίς να τους δίνουν έστω κάποια άλλη προοπτική, αντιθέτως φτιάχνουν ομαδούλες, στις οποίες εκεί μόνο υπάρχει αυτή η ‘αλήθεια’, την οποία κρατούν για τον εαυτό τους στον οποίο κλείνονται, τρέφοντας έτσι τον εγωισμό τους, πράγμα καθαρά εωσφορικό. 

Οι ίδιοι αυτοί προβατόσχημοι λύκοι, καταργούν την Αλήθεια της Εκκλησίας, αφού δεν την αποδέχονται. Καταργούν για τον εαυτό τους το Κυριακό ‘ίνα ΄ψσιν εν καθώς ημείς’. Υβρίζουν πατριάρχες, επισκόπους, ιερείς και λαϊκούς, ενώ οι ίδιοι δεν μπορούν πλέον με τη στάση ζωής που επέλεξαν, να βιώσουν αυτό που θα ακούσουμε στον εσπερινό της Γονυκλισίας : ‘Πάντα χορηγεῖ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ὅλον συγκροτεῖ τὸν θεσμὸν τῆς Ἐκκλησίας’. Προτάσσουν συνέχεια κανόνες Συνόδων και λόγια των Πατέρων, καταπατώντας οι ίδιοι αυτά για τα οποία διατείνονται. Δεν κατανοούν και δεν βιώνουν τον λόγο του ι. Χρυσοστόμου : «Εκκλησία συστήματος και συνόδου εστίν όνομα». Η Εκκλησία είναι το Σώμα του Χριστού και τα μέλη της Εκκλησίας είναι μέλη του Σώματος του Χριστού. Όπως σε ένα σώμα όλα τα μέλη, παρά την ποικιλία των λειτουργιών τους, έχουν ενότητα με τα άλλα μέλη, οπότε ισχύει η ποικιλία εν τη ενότητι και ενότητα εν τη ποικιλία, το ίδιο ισχύει και με την Εκκλησία. Πολλά είναι τα μέλη της, μία είναι η κεφαλή της, ο Χριστός, τα οποία μέλη ζουν σε ενότητα μεταξύ τους, γι’ αυτό και το όνομα της Εκκλησίας είναι «σύστημα» και «σύνοδος». Αυτός ο τρόπος λειτουργίας της Εκκλησίας συγκροτεί την ενότητά της, η οποία μπορεί να είναι και εξωτερική, αλλά κυρίως συγκροτείται από την χαρισματική εσωτερική ενότητα, δηλαδή την ενότητα στην πίστη και στην μυστηριακή ζωή.

Έτσι, λοιπόν, χριστιανοί μου, με αυτή τη θεία προοπτική, θα συνέλθουμε επί τω αυτώ, εντός της Εκκλησίας, όπως τότε οι Άγιοι Απόστολοι συνάχθηκαν, αναπέμποντας στον Παράκλητο, στο τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος : Βασιλεῦ οὐράνιε,  Παράκλητε, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁ πανταχοῦ παρών,  καὶ τὰ πάντα πληρῶν, ὁ θησαυρὸς τῶν ἀγαθῶν, καὶ ζωῆς χορηγός, ἐλθὲ καὶ σκήνωσον ἐν ἡμῖν,
καὶ καθάρισον ἡμᾶς ἀπὸ πάσης κηλῖδος, καὶ σῶσον, Ἀγαθέ, τὰς ψυχὰς ἡμῶν. ΑΜΗΝ.